Верче Карафилоска
„Тато, кажи му да престане!“, ќерка ми Сара вриска додека го брка брата си, кој со исплазен јазик трча околу куќата.
„Дино, дај доста ја нервираш сестра ти“, му довикувам, ама тој продолжува да бега, мавтајќи го венецот од цветови што Сара цел ден се мачеше да го направи. „Дино!“, викам уште еднаш, а тој повторно се преправа дека не ме слуша.
„Остави го, на крај сам ќе ѝ го врати“, ми вели жена ми Ермира и со филџан кафе в рака седнува до мене.
Ѝ се насмевнувам и продолжувам да гледам во нашите деца растрчани по прашливиот пат што води кон ливадите.
„Не одете далеку“, низ магла ја слушам Ермира како им вели, додека со мислите веќе сум некаде другаде, некаде во минатото, каде ја слушам мајка ми како, исто така, ми свикува да не одам далеку, додека втрчан кон ливадите со насмев бегам од Мерима.
Мерима со коса во боја на ноќта наѕвездена со шарени шноли. Мерима со допола израснати запчиња, што ѕиркаат од непцињата како наснежени розини ливчиња. Мерима со прчесто носе покриено со песокливи пеги што се распостилаат долж плажите на нејзините образи. Мерима со крупни очички, што постојано се кријат во сенките на трепките, густи како борови иглички.
Мерима живееше во старата куќа на крајот на патот, заедно со мајка ѝ и двајцата браќа. Тие беа поголеми од нас и мораа да работат, па единствено друштво на Мерима ѝ бевме јас и насмевнатите главчиња на јагликите во дворот на мајка ми. Не можам да се сетам како ја запознав Мерима. Таа беше една од оние личности кои човек ги познава откако се познава себеси – едноставно постоеше откако постоеја моите сеќавања.
Чувствувам како Ермира си ја наслонува главата на моето рамо. Слушам како филџанот со кафе звечка меѓу нејзините прсти. Таа нешто ми зборува, нешто ми раскажува, а јас кимам несвесен за реалноста, заробен некаде во тие дамнешни денови. Мерима однекаде се стрчува и го допира зидот на кој броиме кога играме миженка. Мерима задишано позема здивови додека се качува да ме бара меѓу сеното на горниот кат на шталата до нејзината куќа. Стојам на крајот на патот, веднаш пред куќата на Мерима и ѝ ја гледам сенката што се оцртува на завесата спуштена врз прозорецот на нејзината соба, кога мајка ѝ, со косите скриени зад сивкаста марама, ја прибира за спиење. Сенката на Мерима за момент се скаменува и ми се чини дека и таа ми фрла поглед преку завесата, дека знае дека сум тука. Гледам како Мерима го шири фустанот порабен со груба тантела и во скутината ги прибира мачињата што ги наоѓаме скриени зад шталата, напуштени од нивната мајка.
Со Мерима лежиме меѓу јагликите во дворот на мајка ми и, загледани во синевината покриена со облаци распенети како шеќерна волна, си ги споделуваме соништата. Мерима сака за биде ѕвезда. Ме прашува јас што сакам да бидам.
„Пилот“, велам.
„Пилот?“, вели Мерима.
„Да“, одговарам, а таа ме прашува зошто. Ги кревам рамениците и ја вртам главата настрана за таа да не ми ги види зацрвените образи. Не ѝ кажувам дека ќе бидам што било, само да сум блиску до неа. Ја чувствувам нејзината дланка веднаш до мојата, ѝ го чувствувам малото прсте што ѝ се помрднува. Си го слушам срцето како ми бие во градите додека се мислам дали да го дофатам. Не се сеќавам дали тогаш ѝ ја поклопив дланката на Мерима, ама знам дека често потоа се шетавме со рацете замрежени во детски ветувања. А скриен некаде во подоцнежните спомени е и првиот нејзин бакнеж, што несмасно ми го спушти на десниот образ, пред некаде да избега, криејќи си го срамот меѓу растрчаните чекори. Образот ме пече долго потоа, се сеќавам, додека ги пикаме рацете во теглата за колачиња со скршено капаче и ги топиме во подгреано млеко, додека со нозете испружени меѓу заклатените треви седиме во ливадите и го слушаме свиркањето на штурците, и додека ни се сретнуваат погледите некаде меѓу игрите, некаде меѓу тревите, некаде меѓу јагликите.
Во сеќавањата ми се множат исечоци спомени, кои никако да создадат една завршена слика. И колку и да се обидувам, никогаш нема да е возможно да создадат завршена слика. Зашто сите наши средби, нашите разговори, срамежливи погледи, бакнежи скриени зад дебелите стебла на шумите над ливадите, раката на Мерима во мојата, нејзината коса разбранувана над моите гради, нејзината половина во моите прегратки, нашето детство, нашето пријателство, нашата љубов, мечтите за иднината што нè чекаше, неродените деца што требаше да ги имаат нејзините љупобитни очи и мојата накадрена коса, сета таа наша одмината среќа, сета таа наша идна среќа беше пресретната од гласниот екот на војнички чизми и метални куршуми. Преку ноќ меѓу нас се растече крвава река – јас останав на едната страна на брегот, како војник за „нашите“, Мерима на другата, заедно со „нивните“. Шеќерната волна што се чичкаше на небото се растопи и на нејзино место се распослаа зачадени грутки што ни ги усмртија сите насмевки.
Она што следуваше, она од кое некогаш се прашувам дали сум среќник или клетник што излегов жив, сакам да мислам дека припаѓа на нечие туѓо минато, на некој друг човек. Ама, колку и да се обидувам да заборавам, колку и да се обидувам да ги изгонам сликите од војната од мислите, и после сето ова минато време, тие го испуштаат својот крик во моите соништа и како расипан филм се вртат во нив ноќ по ноќ. Честопати се будам со челото оросено од болка, честопати се клатам расплакан во прегратките на жена ми, сакајќи со солзите да ги истурам од себе и сите сеќавања на мирисот на барут, симфонијата истрели, исекотините и раните наполнети чад и прашина. Ермира постојано ми повторува дека не се моја вина сите тие предвреме завршени животи, ама јас ги чувствувам душите на тие што заминаа натежнати врз моите плеќи. Ермира секоја таква ноќ ме бакнува и ме умирува, а јас со болка во градите премолчувам дека меѓу сите тие сеништа што ги носам со мене се и браќата на Мерима, што слушнав дека биле собрани од моите соборци и убиени заедно со уште илјадници други, со преостанатата надеж на Мерима, со нашиот последен поглед и со последното зрно од нашата можност за среќа.
Додека траеше војната постојано се молев да ме најде нечиј куршум или некој да ми го распара стомакот и да ме ослободи од сите гревови. Додека траеше мракот посакував да ме снема за да не морам да ги погледнам во очи сите оние луѓе со кои заедно го градевме светот, да не морам да ја исцрнам трпезата на моите родители, да не морам да истурам горчина во теглата за колачиња со скршено капаче на тетка Фатима, ниту да го дофатам погледот на Мерима.
Кога испука последниот истрел и светлината изби на небото, од мојот живот и од моето семејство дотогаш беа останати само рушевини. Се вратив во семејната куќа со излупени ѕидови и најдов само празнина. Се симнав, се сеќавам, надолу по прашливиот пат и застанав недалеку од куќата на Мерима. Ќерамидите на кровот беа раскапани, ѕидовите беа разронети, џамовите на прозорците беа скршени и слепи. Сакав да тропнам на вратата со целата сила што ми остана, да клекнам на колена и да молам некој да ми отвори. Дури и да ме плукне, дури и да ме колне, само сакав некој да ми отвори. Ама место тоа, се свртив на другата страна и со несносна тежина во градите тргнав назад, нагоре по патот, сè до мојата куќа. Долго потоа одев до крајот на селскиот пат и ја барав сенката на Мерима, исцртана на завесите од нејзината соба. Ама таа никогаш повторно не се појави.
Времето помина и од болката останаа само спомени. Кога првпат ја видов Ермира, нешто ме привлече во нејзините очи сјајни како џамлии. Подоцна, една летна квечерина кога седевме на тремот на нашата куќа, Ермира ми го разотвори срцето и во него ми покажа рани од војната, рани на сега празните места во кои некогаш живееле нејзините татко и браќа. Тогаш ме погледна со истиот тој поглед со кој ме погледна првиот пат – поглед проткаен со прошка, а јас ја ставив дланката на нејзиниот пораснат стомак и ѝ ветив подобри времиња за нашите деца. Таа се насмевна и ја стави својата рака врз мојата.
Уште тогаш знаев дека љубовта на таа жена ќе ми помогне повторно да заживеам.
Сара дотрчува до мене и радосно ми го подава венецот од цветови. По неа доаѓа син ми, со чело збрчкано од пораз.
„Ајде на ручек“, вели Ермира и ги турка децата пред нас.
Влегуваат во куќата, а јас застанувам на прагот со венчето на ќерка ми, стиснато в рака. Се вртам назад и гледам во дрвјата што се извишуваат над ливадите. Мерима, потпрена на стеблото на нашето дрво, она на кое си ги врежавме имињата за љубовта да ни расте со него, ми дозволува да ѝ ја симнам марамата. Ги плеткам прстите во нејзините црни коси и ги китам со венец од јаглики. Мерима почнува да плаче, а јас, криејќи ги сопствените солзи, ја повлекувам во последна прегратка.
Ги слушам Сара и Дино како се прскаат додека си ги мијат рацете.
Уште еднаш погледнувам назад. Воздивнувам и ја оставам вратата да се затвори, пуштајќи ги спомените за Мерима и за расплаканите војници, што никогаш нема да им се вратат на своите семејства, да се стркалаат по ливадите, да заиграат меѓу јагликите, да се скријат во шумите и некаде, каде и да е, да најдат мир.
Верче Карафилоска
Вера Калин (Верче Карафилоска, 1994) е македонска раскажувачка и писателка на романи. Добитничка е на две национални награди за кратките раскази „Мукавени звезди“ (Нова Македонија, 2013) и „Коси од розова волница“ („Живко Чинго“, 2014). Досега нејзините раскази се преведени на албански и англиски јазик и се застапени во национални збирки и книжевни списанија. Во 2015 година од печат излезе нејзиниот прв роман „Бездомникот со златен часовник“, кој наскоро го очекува и превод на бугарски јазик. Контакт: verakalinn@gmail.com
ažurirano: 01/02/20
