Millosh Perishiq
Thuajse lidhja jonë ndërkombëtare nuk është mundim në vetvete, por tash ai dëshiron që ajo të jetë edhe e hapur. Thuhet open relationship. Me fjalë të tjera, unë duhet të shikoj anash ndërsa ai bën dashuri me tjetërkënd – më të ri, apo më pak të bardhë. Holandezëve u pëlqejnë gratë dhe burrat ekzotikë. Nuk dua të hesht e të besoj se tërheqja vjen nga kompleksi i fuqisë i cili tradicionalisht lehtë gjen rrugën e vet deri te shtrati martesor, nga ndjenja e superioritetit dhe fuqisë financiare të racës evropiane.
U pajtova. Me dy kushte.
Njëri prej tyre ishte që më në fund të fillojë të mësojë serbisht. Të paktën pak.
Nuk pres ta lexojë Pekiqin në origjinal.
Vetëm sa për t’u gjindur.
Profesori i serbishtes në Amsterdam nuk ekzistonte, por i kroatishtes po. Profesoresha. Neda Pintariq. Sllaviste dhe përkthyese. Jetonte me bashkëshortin e saj në lagjen Perëndimi i Ri, ishte shumë e sëmurë dhe këmbëngulte për gjuhën me konsideratë gjinore.
Duke shkruar këtë rresht, përpiqem ta gjej në Google dhe e gjej nekrologjinë. Te ne thuhet përkujtim. Zot, shpresoj të mos jetë ajo. Fotografia është nga rinia, nuk e njoh dot.
Mbase ende është mirë.
Kam marrë pjesë në orët e tyre.
Kam theksuar se Rutherit nuk i duhet ta lexojë Kërlezhën në origjinal.
Vetëm sa për t’u gjindur.
Së paku të më thotë se më do, në kroatishte. Por, dashuria jonë e humbi fuqinë e të folurit. As veçoria frankolinguistike e gjuhëve jugosllave nuk ia doli të nxjerrë asnjë germë nga ajo. E dija se mbase kurrë më nuk do të dëgjojë shprehjen të dua. Gjithsesi, këmbëngulja t’i ndiqte orët e kroatishtes. Vetëm kështu unë mund të vazhdoja të shoqërohesha me Nedën gjatë orëve, në pauza të shkurtra të cilat Rutheri i bënte kur telefononte dhe kur vazhdonte të punonte edhe pas orarit të punës.
Njëherë Nada më dha përmbledhjen me tregime Bunari në pyllin e errët, të mikut të saj Filip Davidit. Në faqen e parë ishte e shkruar një dedikim i ëmbël, personal. E pyeta nëse ishte e sigurtë se dëshironte të ma falte, e ajo tha se kurrë nuk kishte qenë më e sigurtë. Fliste me lavdata për versionin e punës së romanit tim të parë të cilin e kishte marrë për ta lexuar. Më pyeti nëse bën t’ia jepte për lexim përkthyeses holandisht-kroatisht Rajna Dohlerit. Në fakt, Neda më kishte bërë njërin nga komplimentet më të mëdha, duke thënë se rreshtat e mi ia kujtonin me ëndje dhe dhimbje leximin e dikurshëm të Ivana Bërliq-Mazhuraniqit.
Thotë se do t’i pëlqente ta kujtoja ndonjëherë, në tregimet e mia nga e ardhmja e largët.
– Tung! – i tha Rutheri gjyshit tim i cili në tarracën e shtëpisë sonë të Shumadijës e priti me raki.
Vizita në familjen time pas pesë vitesh lidhjeje ishte kushti i dytë për një lidhje të hapur.
Open relationship.
– Tung edhe ty! – iu përgjigj gjyshi me lot në sy.
Disa ditë më vonë, kur u nisëm për në Beograd, e thirra gjyshin ta pyes se si ishte dhe ta përgëzoja për sjelljen e shkëlqyer. Ai qau sërish.
– Shumë po kërkon ti nga ne – tha me lot në sy – Shumë. Por, nuk prish punë. Jetoje ti jetën.
Më vjen mirë që kam mundur të flas me të.
– Gjysh, ai të tha vetëm tung, nuk diti si të gjindej.
– Ani, edhe tung. Mjafton për fillim.
Por, vazhdime nuk pati sepse gjyshi vdiq nga fundi i verës. Nuk arrita në varrim dhe tash po mësohem të jetoj me këtë. Jeta ime në një pikë u kthye në marrjen e vazhdueshme të lajmeve të këqija dhe në një cikël pamundësish për t’ua thënë lamtumirën njerëzve të dashur.
– Kjo do të më gjejë edhe mua. Kur të arrij të vij sërish në Split. Do të më buzëqeshë Lovrinaci.
– Nuk dëshironi t’ju varrosin këtu?
Mu në atë çast e dija përgjigjen. Neda më shikoi lodhshëm. Bashkëshortja e saj punonte në dhomën tjetër. Rutheri qëndronte pranë dritares dhe bisedonte në telefon. Neda dëshiron që trupi i saj i ftoftë, i larë, të kthehet në dheun e ngrohtë të gurtë të cilin e plasarit Adriatiku.
– I plotësova të dy kushtet – më tha Rutheri me shikimin plot pritje – Ç’do të bëjmë tash? Në orën e ardhshme Neda ma fal librin Fjalët. Jean-Paul Sartre. Thotë se me Fjalët i ka shkuar mendja tek unë. Më pas ma dha librin Bodrumet e Vatikanit të Gedeit. Pastaj Teutën të Dimitrija Demetrit.
– Do të doja që ju të ndaheni – tha me zërin e gruas që po vdes e cila nuk ka kohë të jetë politikisht korrekte, në orën e cila do të jetë e fundit.
Rutherit i pengoi kjo, por unë e dija se po na e thoshte këtë pikërisht nga dashuria për të dytë. Më këshilloi të mos jem si ajo, të mos i pres vitet e fundit të jetës për t’u kthyer në Jug. Besonte se do t’ia kaloja mirë edhe në Beograd edhe në Splitin e saj. Ishte e bindur se në Split do të më pranonin sepse isha djalosh me mirësjellje.
– Do të jesh i dashur edhe në Beograd edhe në Split. Holandezët s’kanë shije.
Rutherit i vinte keq që tha se nuk do të vinte më në orë, por nuk donte të hiqte dorë nga vendimi i vet. E ndiente se Neda në mënyrë të pashpjegueshme orët po m’i mbante mua.
– Kush është Ivana Bërliq-Mazhuraniq? – më pyeti më pas, edhe pse ajo e mësonte që në vend të cilli të thotë kush sepse e kishte më lehtë pa grupin e bashkëtingëlloreve.
Gjuhën ia qepte sipas masës së tij.
– Lexova se Ivana Bërliq-Mazhuraniq ishte depresive dhe kishte bërë vetëvrasje – zbuloi pak më vonë – Mendoja se ishte ndonjë kod i juaji.
Atë verë Nedës ia dërgova një kartolinë nga Makarska. Më kujtohet se kishte një koleksion.
Rutheri nuk donte që rent-a-carin serb ta linim në mes të rrugës kryesore, por parking privat nuk kishim. Thotë se kroatët e shikonin me dyshim, nuk arrinte të rehatohej.
Unë e bindja se gjithçka do të jetë për merak, dhe e kisha mirë.
Javën tjetër kartolinën e dërguam nga Sarajeva e cila m’i ledhatonte shqisat. As aty nuk u ndje rehat. Thotë se e shikonin me gjykim sepse është gej.
Në fund e përshëndeta Nedën nga Beogradi, ku i pengonin turmat. Thotë se kishte turma të mëdha në trafikun e dendur e të paorganizuar.
Vdekja e dallimeve tona etnike ballkanase të cilat ai i spikaste dikur vetëm i parapriu vdekjes së dashurisë. Më la kur u kthyem në Holandë.
Nuk e di nëse i kishte parë kartolinat. Nuk m’u lajmërua më. E pyesja veten në ishte ende gjallë ndërsa merrja kokainë nga kopertinat e Fjalëve të saj.
Do të merrja çkado, veç të më ndalet dhimbja. I dëgjova fjalët e Rutherit se gjyshi im ia kujtonte Nadën, sepse, siç thoshte ai, të dytë ishin të mbuluar me një vello trishtimi. Besonte se më duhej ndihmë profesionale. Sikur Ivana Bërliq-Mazhuraniqit. Sikur mua.
Nuk ishte ky trishtim, ishte mallëngjim. Nuk e kupton dot ai këtë.
Ciklonët oqeanikë që lagin Holandën sjellin pragmaticitet.
Djaloshët rrugorë tajlandezë dhe të tjerë kanë shtytje të madhe mbijetese për të humbur kohë në melankoli. E kanë këtë nga monsunet.
Gjyshi e përshëndeti me mallëngjim te porta, duke qarë për fëmijërinë time të humbur dhe vitet kur si fëmijë më çonte nëpër panaire të Shumadijës, duke mos ditur se unë e ëndërroja Amsterdamin e lirive të njeriut.
Shoqëria ime Nedës në fund i dha jetësimin e njërës prej dëshirave të fundit – t’i ngjallë nostalgjikisht fjalët e rinisë së shkuar socialiste.
Ne këtë e kemi nga jugu vjeshtor.
Nuk e di në është ende gjallë. Lidhja ime e hapur gjithsesi nuk është më. Gjyshi ka kohë që është ftohur. Do të doja të tregonin se Neda nuk është në Lovrinac. E pres këtë. E di se kancerin e ka luftuar me letërsi.
kushtuar Neda Pintariqit të dashur
Përkthim: Qerim Ondozi
Millosh Perishiq
Millosh Perishiq (1992) është nga Arangjelovaci. Ka studiuar letërsi në Beograd. Prej vitesh ka jetuar në Romë dhe Amsterdam, ndërsa në Serbi kthehet në vitin 2021, kur fillon të shkruajë për revistën LGBT Optimist. Një vit më vonë, me tregimin "Boršč", fiton vendin e tretë në konkursin për çmimin Miodrag Borisavljević, ndërsa me tregimin "Rutava Mara" merr çmimin Leposava Mijušković për tregimin më të mirë me temë LGBT. Po atë vit, "Rutava Mara" lexohet në programin "Putevi proze" në Radio Beograd. "Boršč", "Rutava Mara" dhe "Reči" janë pjesë të dy romaneve të pabotuara për të cilat ai kërkon botues.
Instagram: soul_rodeo
ažurirano: 27/02/23
