Naida Mujkiq
Për çdo fundjavë, merremi vesh të shkojmë në vilë, edhe pse shumë rrallë shkojmë bash atje. Dimrit, mbase, kur kandilë prej akulli kapen fort për çatitë e pojatave nëpër të cilat kalojmë. Vilën e kishte ndërtuar i shoqi i saj. Kjo është faktikisht shtëpizë që përbëhet nga një hapësirë dhe një tarracë e drunjtë të po asaj madhësie. Në të majtë të derës së hyrjes qëndron kamini i mahnitshëm i bërë nga guralecë shumëngjyrësh, por ne asnjëherë nuk kemi ndezur zjarr në të. Brenda, pranë kaminit, është edhe një stol i vogël dhe tri karrige plastike, si dhe një divan të cilin e kanë hequr nga shtëpia kur kanë blerë orendi të reja. Dritaret janë të papastra nga plot gjurmë pikash shiu dhe krejt ajo që mungon brenda gjendet në dritare.
Ajo gjithmonë më pret buzë xhamisë. Mban një çantë shpine ku është termosi me kafe dhe tabakera e kuqe me cigaret e mbështjella.
“Kjo është çanta ime të cilën e kam nxjerrë nga shtëpia”, më tha duke e arsyetuar shëmtinë e çantës së vet.
“E paska nxjerrë veten”, thashë unë. “A s’mendon se të duhet një e re?”
U bë sikur s’më dëgjoi.
Megjithatë, unë i bleva një çantë të re, thuajse identike me atë që e kishte, por kurrë nuk e vuri mbi shpinë, apo së paku derisa ishte me mua. Edhe pse dëgjoheshim çdo mëngjes e mbrëmje, i shkruanim njëra-tjetrës se ç’kishim gatuar, apo ajo më shkruante mua për gjyshin për të cilin kujdesej e unë asaj për fëmijët që po zgjohen para orës gjashtë, nuk e pyeta përse nuk po e mbante ndonjëherë çantën e re.
Dy herë e kishin çuar në pushkatim. Herën e dytë plumbi ia përshkoi një tufë flokësh. Atëherë tezja e saj i mori gërshërët dhe ia preu të gjitha flokët. Qau për flokë dy ditë me radhë.
Në mëngjes më dërgoi porosinë se sot ishte përvjetori kur e kishin çuar në pushkatim. Nuk e pyeta në kjo ishte hera e parë apo e dytë. Në të dyja rastet kjo i kishte ndodhur në maj. Pothuajse i gjithë maji është pëplot ditësh të tilla kur ajo më shkruan se sot ishte përvjetori kur kishte dalur nga Bratunaci, se sot ishte përvjetori i vdekjes së nënës së saj, se sot ishte përvjetori kur në arë kishte gjetur dy kafka të thyera, se sot ishte përvjetori kur për herë të parë pas tri ditësh kishte ngrënë ushqim, se sot ishte përvjetori kur ishte plagosur. Unë nuk i kisha mbajtur mend asnjërën nga këto data. Në fillim ndihesha keq për këtë dhe mendoja se do të duhej t’i shkruaja në kalendar, por hoqa dorë sepse ishte e pakuptimtë. Ndoshta as që duhej t’i mbaja mend ato data, ndoshta unë tashmë po bëj atë që i duhet asaj, tash kur e bija e saj ka shkuar në studime, e i shoqi gjithë ditën i rri jashtë.
“Të vij të të marr pas orës katër?”, thashë.
U pajtua.
Nganjëherë shetisim nëpër pyll me orë të tëra.
Ndalemi pranë trungjeve plot gjethesh të thata dhe unë pres derisa ajo e përfundon cigaren. Kur qëndroj pranë saj, ndiej se do të duhej t’i bëja pyetje, por ajo ka kohë që nuk flet dhe prandaj unë më nuk i bëj pyetje.
Në pyll ajo ulet mbi trung, në vlugun e krijesave pyjore, në mbretërinë e vdekjeve të vogla.
Në pyll, në të nëntëdhjetë e dytën, ajo jetoi për pesë muaj të plotë.
Hante krimba dhe lëpinte rrëshirën nga pemët e dëmtuara.
“Por sot po shkojmë në qytet“, thashë.
“E pse nuk ma shkrove këtë? Do të isha veshur më mirë”, kundërshtoi megjithëse kishte të veshur pantallona të zeza klasike dhe një këmishë me motive zogu në fluturim.
Në dalje të oborrit ma priti motra e të shoqit të saj.
“Ku po shkon, Aida?” – pyeti.
Mua as që më shikoi, vetëm ma hodhi një vështrim të shkurtër dhe tundi kokën. Në të vërtetë, askujt nuk i pëlqente të më shihte me Aidën. Ajo është grua në të pesëdhjetat, unë jam grua në të tridhjetat, e meqë nuk kemi lidhje familjare, miqësia e tillë gjithmonë është e papranueshme në fshatin tonë. Më së shumti kundërshtonte nëna ime e cila, saherë që ia sillja fëmijët, më pyeste se ç’po shihja tek Aida. Dhe pastaj, sikur gjinkalla, më ndiqte cccc-ja e saj. Një herë nuk u përmbajt dot dhe më tha se për të kjo ishte jonormale. E dija se nëna ishte xheloze, konsideronte se ajo ishte gruaja me të cilën unë duhet të isha shoqe, e përveç kësaj shoqja e saj më e ngushtë i kishte vdekur vitin e shkuar dhe nëna kishte mbetur vetëm. Për fat të mirë, Aida filloi të publikonte tregime të shkurtra në Facebook, dhe kjo menjëherë u bë arsyetimi logjik për shoqërimin tonë.
“Ne nuk po shoqërohemi, ne po punojmë”, i thosha nënës.
Teksa e mbyllte portën, motra e të shoqit të Aidës e përsëriti pyetjen, por kësaj here më përfshiu edhe mua:
“Ku po shkoni ju, a?”
“Në Doboj”, u përgjigj Aida për të dyjat.
“Ç’po kërkoni në Doboj?” – vazhdoi motra e të shoqit të saj.
“Po shkojmë të lexojmë poezi”, tha Aida duke më shikuar mua.
Nuk e di nëse na besoi ajo grua, por teksa po largohej e dëgjova duke përsëritur gjepura, gjepuraaaaa.
Deri te makina na përcolli gjepura e asaj gruaje, por u venit në çastin kur unë e rrotullova çelësin. E hapa dritaren nga ana ime dhe zhurma e motorit e mbyti muzikën e cila nuk ishte fort e hatashme.
Qyteti ishte më pak drithërues se zakonisht.
Pleqtë rrinë nëpër banka dhe shikojnë në pika imagjinare para vetes, përpara tyre qeset e tyre që shushurijnë nga era dhe në të cilat ata i fusin kokat për të kontrolluar nëse gjithçka ishte në vendin e vet. Nga shatërvani buron uji dhe derdhet mbi pëllumbat e shqyer mes lojës nëpër pellgje dhe smokive të cilat u hedhin kalamajtë. Kafeneja në të cilën dalim zakinisht rezervohej për dasma. Ajo kafene dikur quhej Bosna, por pas luftës e ndërroi emrin në Park duke qenë se gjendej përballë parkut të madh të qytetit.
Edhe pse ishte mesi i pranverës, ishte si një ditë vere dhe teksa prisnim në semafor, Aida më tha se nuk po pendohej që nuk kishte veshur fustan.
“Vijmë prapë”, thashë,
“Po, vijmë”. tha ajo.
Vendosëm të ulemi në bankë në park pranë pemës së akacies pembe nga e cila tërë parkut i vinte era mjaltë, mjedra dhe akullore vanilje.
Dy kalamaj ecnin nëpër fontanë duke u stërpikur e duke qeshur me zë të lartë, aq sa i gjithë parku jehonte dhe pleqtë ngritnin kokat e tyre të kërrusura. Kur nëna i nxori jashtë, Aida nga çanta nxori biskotën e fatit. Paketa kuq e bardhë shkëlqeu nën dritën e diellit.
Ishte kjo biskota ime e parë e fatit. Ishte kjo edhe biskota e saj e parë e fatit.
“Vetëm një e kishin në dyqan”, tha dhe ma zgjati mua.
“Biskota jonë e parë e fatit. Vetëm në film e kam parë”.
“Edhe unë. Hajde, hape”.
E hapa qesen. Menjëherë shpërtheu era e miellit dhe sheqerit të skuqur.
“Po i vjen era akullore në kon”, tha Aida. “Ndaje ti. Të shohim se ç’po na porosit Gjithësia”, shtoi ajo.
Përpara kafenesë Park, katër të rinj po bëheshin gjithnjë e më të zhurmshëm. Mbi supe i kishin varur flamujt e Serbisë. Saherë që ka dasëm në qytet, në vend të luleve të rinjtë valëvitin flamuj. E dinim këngën që e këndonin: “Ne volim te Alija zato što si balija”. Të gjithë në park e dinin se çka këndonin dhe parku u shukat i fyer. Askush nuk bënte zë, kënga e mposhtte kërcitjen e karrocës së fëmijëve. Ishin ato çaste me të cilat ushqehej materia e errët e historisë së njerëzimit. Po ajo materie e cila i hip njeriut në krahëror dhe nuk e lë të marrë frymë, e nuk ka kush ta shpëtojë, sepse nuk ka kë ta thërrasë. Nga Parku dolën dy meshkuj, njëri me këmishë me katrorë, tjetri me këmishë të kaltër, e nga lëvizjet e tyre u pa se po përpiqeshin t’i qetësonin të rinjtë. Por, ata nisën të kërcejnë e të rrahin shuplaka, duke ulëritur edhe më shumë. Kur burri me këmishë me katrorë e afroi telefonin te veshi, të rinjtë nisën ta rrahin gjoksin, e njëri provoi t’ia rrëmbente telefonin burrit me këmishë me katrorë, por të tjerët e ndalën. Më pas, duke ngurruar, njëri pas tjetrit u kthyen në festën e dasmës.
Në qetësinë e parkut, Aida dhe unë shikuam edhe pak në drejtim të kafenesë Park, shtangia jonë më dukej se do të zgjaste përgjithmonë. Në prehrin e saj zbarkoi një pëllumb. Njërin krah e kishte të lënduar, kishte vetëm njërin sy. E kishte tërhequr aroma e ushqimit. Apo ishte krejt e rastësishme.
E ndava biskotën. Në pëllëmbë më ra letra me porosinë Dashuria është si lulja e egër. Rritet në vende të papritura. E lexova me zë. Pastaj e valëvita letrën si të ishte flamur. Aida dhe unë u shikuam, duke ia plasur njëkohësisht së qeshurës. Magjia e biskotës së fatit po e bënte të vetën.
Përkthim: Qerim Ondozi
Naida Mujkiq
Naida Mujkiq ka lindur në Doboj (BeH) në vitin 1984. Është fituese e çmimit të parë të ngjarjes letrare dhe kulturore Slovo Gorčina në Stoc: çmimi Mak Dizdar për poetin e ri për përmbledhjen e parë të poezive të pabotuara, 2006. Ka marrë pjesë në disa festivale letrare ndërkombëtare. Poezia e saj është përkthyer në disa gjuhë dhe është botuar në revista letrare dhe antologji në mbarë botën. Ka mbaruar doktoraturën në fushën e letërsisë. Ka botuar shtatë libra me poezi. Është anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve të Bosnjës e Hercegovinës, si dhe e Qendrës PEN të Bosnjës e Hercegovinës. Aktualisht shkruan kolumnë për Publishers Weekly në Sharjah.
ažurirano: 28/02/23
