Наида Мујкиќ
Секоја недела се договараме да одиме на викендица, иако, всушност, ретко одиме баш таму. Зиме, можеби, кога мразулците цврсто се држат за покривите на плевните покрај кои поминуваме. Викендицата ја направи нејзиниот маж. Всушност, тоа е куќичка што се состои од една просторија и дрвена тераса со слична големина. Лево од влезната врата се издигнува прекрасен камин направен од разнобојни камчиња, но ние сѐ уште ниту еднаш не сме запалиле оган во него. Внатре, покрај каминот, има уште и мала масичка и три пластични стола, како и двосед, кој го исфрлиле од куќата кога купиле нова гарнитура. Прозорците се валкани од безбројните траги на дождовни капки и сѐ што недостасува внатре се наоѓа во прозорците.
Таа секогаш ме чека покрај џамијата. Носи мал ранец во кој има термос со кафе и црвена табакера со наредени завиткани цигари.
„Ова е мојот ранец, кој го изнесов од дома“, ми рече оправдувајќи ја грдотијата на својот ранец.
„Дотраен е“, ѝ реков. „Зарем не мислиш дека ти треба нов?“
Се правеше дека не ме слушна.
Па, сепак, ѝ купив нов ранец, речиси идентичен со оној што го имаше, но ниту еднаш не го стави преку рамената, или барем не кога се наоѓаше со мене. Иако се слушавме секое утро и секоја вечер, си пишувавме една на друга која што готвела или таа мене ми пишуваше за дедото за кој се грижи, а јас нејзе за децата што стануваат пред шест, не ја прашав зошто барем понекогаш не го носи новиот ранец.
Двапати е изведена на стрелање. Вториот пат куршумот ѝ драснал прамен од косата. И тогаш тетка ѝ ги зела ножиците и ѝ ја исекла целата коса. Два дена плачела за косата. Утрово ми испрати порака дека на денешен ден е изведена на стрелање. Не ја прашав дали тоа било првиот или вториот пат. Двата пати тоа се случило во мај. Речиси цел мај е полн со такви денови, кога таа ми пишува дека на денешен ден излегла од Братунац, дека на денешен ден умрела мајка ѝ, дека на денешен ден на нивата нашла скршени черепи, дека на денешен ден првпат по три дена пробала храна, дека на денешен ден е ранета. Јас не запаметив ниту еден од тие датуми. На почетокот се чувствував виновна поради тоа и помислив дека би требало да ги запишувам во календарот, но се откажав зашто беше бесмислено. Можеби не требаше ни да ги памтам тие датуми, можеби веќе го правам она што ѝ треба, сега кога ќерка ѝ отиде на студии, а мажот ѝ по цел ден беше на работа.
„Да дојдам по тебе околу четири?“, реков.
Се согласи.
Понекогаш одиме низ шумата со часови.
Застануваме покрај пенушките полни суви лисја и чекам додека да ја испуши цигарата. Кога стојам покрај неа, чувствувам дека би требало да поставувам прашања, но таа одамна престана да зборува и затоа престанав и да поставувам прашања.
Во шумата таа седи на пенушка, во вревата на шумските суштества, во царството на малите смрти.
Деведесет и втората таа живеела пет месеци во шума.
Јадела црви и лижела смола од повредените дрвја.
„Но, денес одиме во град“,реков.
„Па, зошто не ми го пиша тоа? Поубаво ќе се облечев“, негодуваше, иако на себе имаше црни класични панталони и кошула со мотив на птица во лет.
На излезот од дворот нѐ дочека сестрата на маж ѝ.
„Каде ќе одиш, Аида?“, ја праша.
Мене не ми обрна внимание, само кратко ме погледна и кимна со главата. Всушност, никој не сакаше да ме види со Аида. Таа е жена во педесеттите, јас сум жена во триесеттите, а со оглед на тоа дека не сме поврзани семејно, таквото пријателство отсекогаш било неприфатливо во нашето село. Најмногу се противеше мајка ми, која секој пат кога ќе ѝ ги донесев децата, прашуваше што гледам во Аида. И, потоа како штурец ќе ме следеше нејзиното „ц-ц-ц-ц-ц-“. Еднаш не можеше да се воздржи и рече дека тоа за неа е ненормално. Знаев дека мајка ми е љубоморна, сметаше дека е таа жената со која треба да бидам пријателка, а освен тоа, најдобрата пријателка ѝ умре претходната година, па мајка ми остана сама. За среќа, Аида почна да објавува раскасчиња на Фејсбук, што веднаш стана логично оправдување за нашето дружење.
„Не се дружиме, работиме“, ѝ велев на мајка ми.
Додека ја затвораше капијата, сестрата на мажот на Аида го повтори прашањето, но овојпат ме вклучи и мене:
„Каде ќе одите вие двете, а?“
„Во Добој“, одговори Аида за двете.
„Што ќе правите во Добој?“, продолжи сестрата на маж ѝ.
„Одиме да читаме поезија“, рече Аида, погледнувајќи во мене.
Не знам дали жената ни поверува, но додека се оддалечуваше, можев да ја чујам како повторува: „Море, мореееее.“
До автомобилот нѐ следеше тоа сешто на жената, но исчезна во оној миг кога го свртев клучот. Го отворив прозорецот од мојата страна и звукот на моторот ја задуши музиката, која и онака не ја бидуваше.
Градот беше помалку призрачен отколку обично.
Старци седат на клупите и гледаат во замислените точки пред себе, покрај нив нивните кеси, кои шушкаат на ветерот и во кои ги пикаат главите, проверувајќи дали е сѐ на своето место. Од фонтаната блика вода и паѓа по гулабите растргнати помеѓу брчкањето во локвите и смоките со кои се гаѓаат децата. Кафулето во кое најчесто излегуваме беше резервирано за свадба. Тоа кафуле некогаш се викаше Босна, но по војната е преименувано во Парк, бидејќи се наоѓа спроти големиот градски парк.
Иако беше само средина на пролетта, денот беше како летен, и додека чекавме на семафорот, Аида ми рече дека се кае што не облекла фустан.
„Ќе дојдеме пак“, реков.
„Ќе дојдеме“, рече таа.
Одлучивме да седнеме на клупа во паркот покрај дрвото на розовиот багрем, од кој целиот парк мирисаше на мед, малини и сладолед од ванила.
Две момчиња одеа по фонтаната плескајќи и гласно смеејќи се, толку силно што целиот парк ечеше и старците ги креваа своите тромави глави. Кога мајката ги истера надвор, Аида од чантата извади колаче на среќата. Црвено-белото пакетче светкаше на сонцето.
Тоа беше моето прво колаче на среќата. Тоа беше и нејзиното прво колаче на среќата.
„Имаа само едно во продавницата“, рече и ми го подаде.
„Нашето прво колаче на среќата. Сум видела само на филм.“
„И јас. Ајде, отвори го.“
Ја отворив вреќичката. Веднаш замириса на пржено брашно и шеќер.
„Мириса како сладолед во корнет“, рече Аида. „Ти скрши го. Да видиме што ни порачува универзумот“, додаде.
Пред кафулето Парк четирите момчиња стануваа сѐ погласни. Околу вратот имаа знамиња на Србија. Секојпат кога има свадба во градот, момците наместо со цвеќе мавтаат со знамиња. Знаевме што пеат: „Не волим те Алија зато што си балија.“ Сите во паркот знаеја што пеат и паркот навредено стивна. Никој не си дошепнуваше, песната го надгласуваше чкрипењето на детските колички. Тоа се миговите со кои се хранеше мрачната материја на историјата на човечкиот род. Истата материја што на човек му седнува на градите и не му дава да диши, а нема никој да го спаси, зашто нема кој да викне. И од Парк излегоа двајца мажи, еден во карирана кошула, друг во сина, и по нивните движења се виде дека се обидуваат да ги смират момчињата. Но, тие почнаа да скокаат и да плескаат со рацете во воздухот, викајќи уште погласно. Кога човекот во карираната кошула го доближи мобилниот до увото, момчињата почнаа да се удираат во градите, а еден се обиде на човекот во карираната кошула да му го земе телефонот, но другите го спречија во тоа. Потоа, негодувајќи, еден по друг се вратија на свадбената прослава.
Во тишината на паркот Аида и јас уште малку гледавме во насока на кафулето Парк. Нашата скаменетост ми се чинеше како вечност. Во нејзиниот скут слета гулаб. Едното крило му беше повредено, имаше само едно око. Го привлече мирисот на храна. Или, тоа беше целосна случајност.
Го скршив колачето. Во дланката ми падна ливче со порака: Љубовта е како див цвет. Расте на неочекувани места. Ја прочитав на глас. Потоа со ливчето мавнав како со знаме. Аида и јас се погледнавме, истовремено прснувајќи во громогласна смеа. Магијата на колачето на среќата веќе дејствуваше.
Превод: Иван Шопов
Наида Мујкиќ
Наида Мујкиќ е родена во Добој (БиХ) 1984 година. Првонаградена е на книжевно-културната манифестација Слово Горчина во Столац: награда „Мак Диздар“ на млад поет за прва збирка необјавени песни, 2006. Учествувала на неколку интернационални книжевни фестивали. Нејзината поезија е преведена на неколку јазици и објавена во книжевни списанија и антологии низ светот. Докторирала книжевност. Објавила седум книги поезија. Членка е на Друштвото на писателите на БиХ, како и на ПЕН Центарот на БиХ. Во моментов пишува колумна за списанието Publishers Weekly во Шарџа.
ažurirano: 28/02/23
