Луиза Бухарова
I
Прва поука од падот: Рацете нема да те спасат.
Металното училишно ѕвоно затреперува и ја распарчува тишината. Воздухот трепери од џагорот на децата што излетуваат од училиштето, нивниот вресок се крева до небото и се спојува со кршот од стакла токму над мене. На големата смоква во соседниот двор со молњевита брзина се урива огромна човеколика птица и пропаѓа низ крошната. Раширените крилја не можат да ја запрат, а и како би можеле, кога тоа не се крилја туку раце. Рацете ги кршат гранките, гранките ги кршат рацете, фрчат недозреани плодови, нивното млеко се цеди од врвот на бетонскиот ѕид што нѐ дели. Земјата го апсорбира последниот удар во тишината.
– Тргни се од улицата – трча кон мене мајка ми, ме повлекува дома, во спалната соба, ги затвора сите врати зад себе.
Се стискам до прозорецот, низ него прво ја слушам неа како прашува кој и зошто, а потоа некое неразбирливо мрморење од кое наскоро излетуваат цели реченици. Не им ги препознавам гласовите, ама тоа што го зборуваат фучи низ воздухот, влетува в соба, се одбива од ѕидовите. Секој збор на крајот се забодува право во мене. Рацете од нив не можат да ме заштитат.
– Некој го џитнал од петти спрат.
– Така и му треба!
– Пушти, педерска работа.
Ова последното, кое го кажува стариот мој, ме клука право в стомак.
Тоа попладне Јоке и јас седиме на ѕитчето спроти главниот влез на зградата. Двајца крупни полицајци излегуваат од полициското возило, едниот мавта со фасцикла, двајцата застануваат пред првиот влез. Јоке грицка зелена џанка како да е минијатурно јаболко, устата му се собира од киселината.
– Јоке, кои се педерите? – го прашувам кога ја ишмукува до семката.
– Од кај да знам. Ќе да се Срби, богати.
Мајка му на Дејан изнурнува од мракот на сводовите, со левата рака придржува сламена торба, со десната го влече Дејан. Белиот памучен фустан ѝ е целиот мокар кај градите, низ него ѕиркаат крупните црвени цветови на нејзиниот костим за капење. Ги поздравува полицајците и почнува да копа по торбата, ама не може да го најде тоа што ѝ треба. Клекнува, ја потпира торбата на земјата и од најгоре вади маска за нуркање, два шарени пешкири за на плажа и книга чии меки корици се свиткале од влага. Сето тоа му го тутнува на Дејан в раце, ама тој секоја работа некако невешто ја зема, како тие раце да не се негови. Кога мајка му конечно ќе ги ископа клучевите, со нив никако не може да ја погоди бравата. Четвртиот пат клучевите ѝ паѓаат на подот, младиот полицаец ги крева и ѝ вели:
– Дајте ми мене, госпоѓо.
Мајка му на Дејан ги тутнува сите работи назад во торбата и влегува со полицајците во зградата, него го остава напред.
Јоке ја плука ишмуканата семка, таа нечујно му паѓа на Дејан зад грб. Тој и натаму зјапа во вратата низ која мина мајка му. Јоке лапнува цела џанка в уста, фаќа залет и со цела сила ја плукнува. Кога го погодува во рамото, Дејан се свртува. Неговите очи се две длабоки црни дупки.
– Ш’о е, педеру?! – закрекува Јоке.
Мајка му на Дејан и полицајците се качуваат сѐ до врвот на зградата, застануваат дури кога ќе дојдат до нивниот стан на петтиот кат. Деки зјапа во нас, јас не можам ни да го погледнам.
II
Втора поука од падот: За разлика од телото, предметите се смачкуваат гласно, и тоа ти даваат да го гледаш.
Кога ќе го фрлиш од петтиот кат, предметот паѓа речиси исто како и човекот, една разлика е тоа што телото може да се скрши во тишина. Предметите се гласни, ама не се сите исто: масата е, да речеме, погласна од столот, ама многу потивка од целиот регал што нечии невидливи раце на парчиња се обидуваат да ги исфрлат низ прозорецот. Прозорецот и земјата се неутрални. Сѐ што ќе се турне низ прозорец паѓа, сѐ што ќе се удри од земја – се смачкува. Барем јас така сфатив.
Соседите се собираат од двете страни на ѕидот што го дели дворот на зградата на Дејан од улицата. Од едната страна ред глави закачени на бетонскиот ѕид, од другата страна – групичка цели тела што се повлекува чекор по чекор наназад додека парченца стакло и дрво ја китат смоквата. Наместо слатки плодови, таа годинава ќе роди само смрт.
– Фаќај! – вика безглавиот глас од прозорецот, ама никој не подава раце.
Воздухот е вкочанет од горештина и исчекување. Нешто тркалезно излетува од прозорецот, се одбива пред нас еднаш високо, другпат нешто пониско и на крајот долетува право на нискиот волеј на Јоке. Тој некое време се дрибла самиот со себе и ми ја додава топката мене. Се свртувам и си одам дома.
Приквечер кај нас дома влегуваат Горан и Дамир и среде дневната ставаат голем црн телевизор. Неговото црно око заканувачки ме гледа.
– Маре, дај ми чаша вода, жити Господ! Ќе скапам од жештина во оваа униформа – вели Горан и седнува на масата. Додека ја слекува маскирната јакна, Дамир му помага на стариот мој да го стават телевизорот во регалот.
Кога ќе се напијат, се поздравуваат со нас и на излегување двајцата го тапкаат стариот по рамо.
– Ни беше од помош денес – му вели Горан.
Стариот мој нешто промрморува, никогаш не зборува толку тивко.
– Приказната ја пуштивме. Кој ќе се замара со педери усред рат? Никој, ете кој – вели Горан.
Тие двајцата си заминуваат, а јас и натаму зјапам во изгаснатиот телевизор, страв ми е дека темницата ќе ме проголта. Утринава сѐ леташе низ прозорецот од станот на Дејан, само телевизорот не.
Кога мајка ми и татко ми ќе заспијат, се измолкнувам од собата, го палам и го стишувам тонот докрај. Седнувам на подот и го пуштам да ми го бои лицето во боите на виножитото сѐ додека пред зори конечно не заспијам, во црната дупка што телевизорот ја отворил во мене, во двете влажни очи на Дејан, темни како парче земја во дворот што го апсорбираше кршењето на коските на татко му. Уморен и разбушавен, утрината трчам на училиште. Пола ноќ ја пробдеав, а и натаму не знам дали Дејан би полетал ако го фрлат и него од оној прозорец?
III
Трета поука од падот: Децата, понекогаш, можат да полетаат.
Дури и онолку лесен, Дејан успеа да прелета само десет скалила на влезот пред да заринка со лицето во асфалтот пред училиштето.
– Педерски сине на педерски татко! – вика Јоке.
Дејан се поткренува на подлактиците, разбушавен е и мрсулав, половина десен образ му е иструган.
– Пушти ме, ќе задоцнам на бус – вели.
Мајка му на Јоке вчера ѝ раскажала на мајка ми дека Дејан и мајка му сега живеат во само една соба, дека тој до училиште патува со два автобуса и дека веќе следната недела ќе го смени и градот и училиштето. Немаат што да бараат тука, во нивниот стан сега живее Горан, така рече.
Со еден удар в ребра со десната нога, Јоке го кутнува Дејан пак на земја.
– Стариот мој не е педер – цивнува и го крева погледот кон мене, а јас стојам вкопан на врвот од скалите.
Деки лежи на подот и плаче, а јас го гледам него како на својот роденден ми го става далечинското од својот нов телевизор в рака и вели: „Стисни го црвеното копче и после по бројките мењај програми.“ – „Што ќе гледаме, Деки“, прашувам, а тој се смешка и вели: „Ти избери.“ Мајка му, ништо од раце не ѝ паѓа, става пред нас две чиничиња со чоколадна торта. Татко му го отвора големиот двокрилен прозорец во дневната за да ја исфрли низ него попладневната омарнина и ништо, ништо повеќе.
– Ш’о го тепате?! – викам додека ги прелетувам скалите, ми се чини дека сум уште во воздух додека го кревам Дејан од земја.
– Пошо е л’жго! – отсечно враќа Јоке, зад него момците ги збиваат редовите.
– Стариот мој не е педер – мрмори Дејан додека го седнувам на ѕитчето.
Јоке и момците ги стегаат тупаниците, ги дразни мирисот на прав и крв.
– Земи – му велам и му подавам на Дејан пакетче со хартиени марамчиња. Очите му се два изгаснати телевизори.
Јоке и екипата го вперуваат прстот во нас, не им е гајле што учителите брзаат по скалите. Нешто во нив се одврзало и на цел глас викаат:
– Педери! Педери!
Вадам марамчиња од пакетчето и му ги бришам на Дејан валканиците, крвта и солзите од образите.
Превод: Ѓоко Здравески
Луиза Бухарова
Луиза Бухарова е родена во Сплит, а денес живее во Загреб, каде што работи како културна работничка, преведувачка и писателка. Основачка е на Здружението за унапредување на книжевноста и културата Скрибонаути. Расказите ѝ се вклучени во регионалниот зборник Надвор од коридорот – најдобар краток расказ и во антологијата на хрватска млада проза Без врата, без тропање. Добитничка е на наградата Улазница и на наградата Прозак за најдобар необјавен прозен ракопис за автор(к)и до 35 години. Во 2019 година ја објавува својата прва книга раскази "Дали тоа бевме ние" (Jesenski&Turk).
Контакт: instagram.com/luizabou/
ažurirano: 04/02/20
