Goran Paladin
Quhem Shemso. Kur mbledh mjedra ato i fus në sahanë, sahanët në arka që mjedrat të mos dërrmohen, arkat një mbi një në furgon dhe i çoj për t’i shitur. Njerëzit thonë se askund nuk kanë provuar mjedra si tonat, të Srebrenicës. Shumë fusha sot shtrihen nën mjedra. Më e mira është të mbillen në shiritë dhe nga larg duken si vreshta, por nga afër shihen kaçubet e ulëta dhe gjethet ndryshe. Ka ardhë koha të mbillen fidanë të rinj. Ka pesëmbëdhjetë vjet që rris mjedra këtu. Nuk mund t’i ha më. Nuk është se nuk i dua, por shija e tyre për mua nuk është më shije pemësh.
Toka ime është afër qytetit. Nuk kam shumë. Shpesh më ndihmon komshiu Obradi, por edhe unë atij kur ka nevojë. Edhe ai rrit mjedra. Do t’i kërkoj të më ndihmojë të lëroj fidanë të rinj. Që nesër mund t’ia nisim punës.
Kam biseduar me Obradin. Jemi marrë vesh për gjysmën për dy vjet radhazi nga vjelja e parë. Nuk kam para. Paguaj me mjedra. Obradi tash vonë është kthyer nga Beogradi me zanat. Ka hapur një dyqan në qytet me vitrinë të bukur dhe mbishkrimin Këpucëtar dhe Express rregullimi. Nuk ka shumë punë për një këpucëtar të tillë këtu te ne. Pastaj edhe ai nisi të mbillte mjedra në tokën e gjyshit. Tash së paku jeton nga diçka, e këpucët i rregullon aty-këtu, ndonjë komshiu. Të mos ishin gjyshërit dhe toka e tyre edhe unë do të vdisja urie.
Vera e vonë është e mirë për lërim. Toka është e ngrohtë dhe e thatë. Irfani na huazoi traktorin dhe u nisëm. Unë, që e di ku është megjeja, qëndroj në fund të lëndinës dhe e drejtoj Obradin. Me shkop i bëj nga larg për të parë më mirë. Brazda e parë është më e rëndësishmja. Prej saj maten të tjerat. Pasi e lëroi të parën dhe ktheu traktorin, nisem pas tij nëpër brazdë. Bash e mirë. Toka e rrokullisur duket si gjarpër i trashë që rrezitet në livadh. Krimbat dhe insektet e vegjël largohen nga dielli, e marimangat ikin kur mbi to bie hija. Por ka aty edhe diçka.
Ulem në shputa dhe shikoj. Kockë. E bardhë dhe e drejtë. E shtyj pakëz me shkop. Nuk lëviz. Kush do të mbjellë këtu mjedra… Dëgjoj teksa afrohet traktori dhe Obradin duke bërtitur. Fik traktorin. Gjinkallat zhurmshëm ia hedhin këngës. Përkulet edhe ai nga ana tjetër e brazdës dhe shikon.
E kam njohur babanë e tij. Ishte njëri nga të Bearit. Këtë nuk e di Obradi, por e di se më patën gjetur të lidhur me tel dhe çuditërisht gjallë. Shoh veten teksa prek varrat e mavijosura te prangat, pastaj bëhem kinse fërkoj duart sikur po i laj. Shikojmë ashtu, në brazdën mes nesh, në kockë, në duar, gjithandej pos në sy.
“Po shkoj të marr thesin”, them. “Ndize makinën, ka kohë deri në drekë”.
Shkoj deri te garazhi, dhe marr dy thasë plehu. Mbase do të mjaftojnë. Marr edhe tërfurkun. Në vendin e asaj kocke fus tërfurkat dhe provoj të rrotulloj tokën, por nuk bën. Nxjerr kockën me duar dhe e fus në thes. Biri im do të ishte dy vjet më i ri se Obradi po të kishte mbijetuar. Ec ngadalë nëpër brazdë dhe tek-tuk përkulem. Traktori gumëzhin dhe lëron. Thesi mbushet. Në disa vende ka pëlhurë të rreckosur. Atë s’e prek, por e shtyj me shkop nën tokë.
Kur djelli kishte arritur maje të lartë, nisem nën hije poshtë arrës, hedh thesin dhe i fishkëllej Obradit. Futen në shtëpi, laj duart dhe sjell ushqimin. Nëpër qarkun e madh prej druri që shërben si tavolinë vrapojnë milingonat. Shtroj cohën dhe nxjerr bukë, mish dhe speca nga koshi dhe dy birra të ftohta. Ulem mbi hu dhe pres Obradin. Ulet edhe ai. Ha qetas dhe e lag me birrë. Obradi shikon para vetes. Përtej stolit në thes. Nuk ha. Pak birrë ka pirë, por edhe atë e ka lënë. Shishja e ftohtë avullon dhe lag gjurmën mbi stol, e milingonat e mëdha herë-herë vijnë dhe eksplorojnë me antena.
“Hajde, ha. Kemi edhe shumë punë…”
Mbase kam mundur ta largoj diku thesin. Obradi çohet dhe shkon. Dëgjoj teksa e ndez traktorin. Fshij stolin dhe i kthej gjërat në shtëpi. Dëgjoj teksa punon traktori. Edhe Irfanit do të duhet t’i jap mjedra ose të blej naftë.
Pasditja largohet ngadalë. Dielli u ngjit për qielli. Sapo kam thyer shkopin dhe po shkoj drejt garazhit. Gjithsej shtatë të mitë janë zhdukur nga Srebrenica. Për tre prej tyre ende nuk dihet ku janë. Mbase janë diku aty. Qëndroj përpara garazhit dhe shikoj rrëmujën, këpucët e stërmbajtura plot baltë për arë dhe një vegël të ndryshkur. Shoh edhe lopatën dhe e marr. Traktori përnjëherë ndalet. Shikoj drejt arës dhe shoh Obradin të gjunjëzuar prapa traktorit. E thërras, por nuk përgjigjet. Marr lopatën dhe një tjetër thes plehu dhe nisem drejt tij. Përsëri gjinkallat ia kanë thënë këngës. E gjej të përkulur mbi brazdë. Ajo që plugu ka rrokullisur në dy metrat e fundit nuk është dhé, por një rrëmujë mbetjesh njerëzore, lloj-lloj rrobash dhe një Rosak Donald i baltosur. Obradi përkulet me fytyrë në pëllëmbë dhe rënkon. Dielli buzë perëndimit ia ndrit supet dhe qafën. Këmishën e ka qull nga djersët. Biri im nga fundi i verës kishte flokë krejt të verdha. Ngre lopatën mbi kokë. Biri im luante hendboll në krahun e majtë për ekipin shkollor. As për të nuk dihet se ku është. Duart tashmë më dridhen dhe thuajse më lusin t’i ul, e unë i lus për lehtësi.
“Mos, Shemso!”, dëgjoj zërin teksa flet dhe ndiej dorën në supe. Është Irfani. Ka ardhur për traktorin.
“Hajde!”, tha.
Ulemi nën hije. Sjell nga shtëpia tri birra dhe shoh se thasët nuk janë më nën arrë. Një milingonë e madhe vrapon nëpër stol, e ne flasim për mjedra.
**
Kemi mbjellë nja dy mijë e njëqind fidanë mjedre atë verë të vonë. Kurrë sikur atëherë nuk pati mjedra. Ishin të mëdha, të kuqe – dhe të lëngshme.
Përkthim: Qerim Ondozi
Goran Paladin
Goran Paladin lindi në 1979 në Zagreb. Gjatë shkollimit mori titullin inxh. dipl i ndërtimit të anijeve. Punon në profesionin e tij. Shkruan tregime të shkurta. Ai ndoqi punëtoritë e shkrimit të prozës nën mentorimin e Zoran Feriqit. Nis të botojë në vitin 2017.
Kontakt: gpaladin@tutanota.com, www.zlolit.org
ažurirano: 28/09/21
