Arsim Jonuzi
„… e kështu, biri im, duhet të jesh njeri i madh“, i tha gjyshi Sabri.
„Po unë ende jam i vogël, o gjysh. Jam vetëm 14-vjeçar“, ia ktheu Shpresimi.
„Jo, Shpresim“, e korrigjoi gjyshi shpejt. „Madhështia nuk matet me moshë. Madhështia ka të bëjë me zemrën, jo me kalendarët e kaluar. Unë besoj se ti e ke zemrën e madhe, ashtu siç e ka edhe nëna jote. Ajo më tregoi se mbrëmë kishit biseduar pakëz për babanë tënd.“
„Po, gjysh. Ma tregoi tërë ngjarjen, për herë të parë ma tregoi krejt, të pashkurtuar“, u bë gati Shpresimi, u kthye nga gjyshi dhe mendoi nga t’ia fillojë.
Gjyshin Sabri e kapluan djersë e dridhje. Do të dëgjonte rrëfimin e një ngjarjeje që e kishte përjetuar vetë. E bënte për ta parë se ku qëndron nipi i tij Shpresimi në lidhje me rënien dëshmor e t’et.
„Dje kisha datëlindjen“, nisi Shpresimi, „dhe ti gjysh e di se unë linda më 10 prill. Më duket se kishe harruar, si gjithmonë.“
„Oh, biri im!“, ofshau plaku. „Po ti e di, bir, se unë më jam plakur dhe të betohem se edhe datëlindjen time e kam harruar. Ha, ha, ha“, qeshi me çerek goje plaku.
Po si ta harroj datëlindjen tënde, or bir, tha më vete plaku, kur 10 prilli është edhe datëvdekja e tënd eti e tim bir?!
Atëbotë u kishte ardhur lajmi se Shpat Sabri Ramadani kishte rënë dëshmor në fshatin Kala të rrethit të Karadakut. Me të dëgjuar lajmin, bashkëshortes së Shpatit, Fatimes, që ishte shtatzënë, i shpërtheu uji dhe solli në jetë djalin tanimë katërmbëdhjetëvjeçar. Kur mamitë ia sollën ta mbajë në gji për herë të parë, i thanë: „Zoti ta mori shpresën se do të të kthehet i shoqi, po ta dha këtë dritën, shpresën tjetër“, e ajo në bazë të kësaj vendosi ta emërtojë Shpresim.
„Nëna më tregoi se po në këtë datë ka ndërruar jetë im atë“, vazhdoi Shpresimi.
„Ëhëm“, reagoi plaku, gjoja se e kishte harruar.
„Më tha se im atë ka rënë në konfliktin e armatosur me maqedonasit. Dhe po në atë ditë kisha lindur edhe unë. Çfarë rastësie, ë, gjysh?“, pyeti si i thyer Shpresimi.
„Rastësi, djali im, rastësi e vërtetë“, ia ktheu me psherëtimë gjyshi.
„Po maqedonasit pse e kanë vrarë babanë tim, gjysh? Çfarë u ka bërë?“, pyeti me kureshtje Shpresimi.
Këtu Sabriu e kuptoi se e ëma e Shpresimit, megjithatë, nuk i kishte treguar gjithçka në lidhje me vdekjen e babait të tij. Sikur ishte frikësuar se Shpresimi ndoshta nuk do të shoqërohej më me Zoranin, fqinjin e parë dhe shokun e Shpresimit, që e kishte bërë shok qëkur ishin shpërngulur në qytet, në Novë.
„Ishte kohë lufte, Shpresim i dashur!“, i tha gjyshi, për ta qetësuar nipin dhe për t’ia drejtuar botëkuptimin njëherë e përgjithmonë për këtë çështje. „Në kohë lufte ngriten gjakrat, e kur ngriten gjakrat, bien vlerat e kompromisit, arsyes, mirëkuptimit e tolerimit.“
„Këhëm, këhëm!“, e pastroi fytin Sabriu, për të vazhduar më tej, me kujdesin më të madh se çfarë po e këshillon nipin. Po e çonte në një rrugë duke mos e nënvlerësuar veten, po as duke mos i dhënë krahë për të bërë përsëritje të kohës.
„Gjithsekush – çdo njeri apo grup njerëzish – kombe apo shtete – kanë idealet e veta, Shpresim. Secili mendon se idealet e veta janë më hyjnoret, më të përkryerat, më të dëlirat, më të vërtetat, më të drejtat e kështu me radhë. Luftërat, nëse duhet të ndodhin – nuk duhet të përsëriten. Gjithnjë duhet pasur dashuri pas urrejtjes, kurse, pas dashurisë, nuk duhet pasur më tjetër! Këtë mbaje në mend, ë!“, iu drejtua vetullçuar gjyshi.
„Po, po, gjysh. Po të dëgjoj“, ia ktheu me shumë seriozitet Shpresimi.
„Qytetërimet ndërtohen me dekada e shekuj, po, për t’i prishur, prishen për dy-tri ditë. Ky është definicioni i luftës, Cim i dashur“, sikur dëshironte ta përfundonte bisedën plaku.
„Oh, gjysh, sa më pëlqen kur më thërret Cim“, i tha Shpresimi dhe iu hodh në përqafim gjyshit.
„Ha, ha“, qeshi plaku. „Unë jam plakur dhe dita-ditës po ligështohem edhe më shumë. Një ditë do të vdes dhe dua të ma japësh besën se do të mbetesh përgjithmonë djalë i mirë. Të kujdesesh për vete së pari, pastaj për nënën tënde; të sillesh mirë me fqinjtë e shokët e tu. Nesër, kur të punësohesh, me kolegët e kështu me radhë, pra me të gjithë.“
„Ta jap besën, gjysh“, i tha Shpresimi me ngazëllim. E përqafoi edhe një herë gjyshin dhe i puthën njëri-tjetrit ballin.
„Cimo, a dëshiron të vish të luajmë me top?“, e ftoi papritur Zorani në derë.
„Да, Зоки, одма доаѓам“, ia ktheu Shpresimi Zoranit. /Da, Zoki, odma doagjam./ [Po, Zoki, menjëherë po vij.]
„Bobo, shoku yt Zoki folka shqip?“, pyeti me habi plaku.
„Po, gjysh“, ia ktheu Shpresimi. „A nuk të kam treguar se jemi duke shkuar në një shkollë për arsimim qytetar?“
„Jo. Si quhet ajo shkollë dhe për çfarë po ju arsimojnë?“, pyeti gjyshi.
„Gjysh, shkolla quhet Panballkanika dhe ka të bëjë me mësimin e gjuhëve ballkanike, me kulturat e popujve të Ballkanit dhe pikat e përbashkëta ndërmjet tyre“, mbaroi Shpresimi së lexuari materialin propagandues të shkollës. „Dhe e kemi si parim që gjithsecili të flasë gjuhën e tjetrit, në mënyrë që sa më mirë ta përvetësojmë gjuhën“, përfundoi Shpresimi.
„Bukur, Shpresim, bukur!“, ia ktheu gjyshi. „Arsimohuni! Arsimohuni drejt! Arsimohuni qytetarisht! Arsimohuni për të qenë të mëdhenj, siç të thashë më parë. Për të shikuar përpara. Për të mos harruar kush ke qenë, po as kush duhet të jesh a të bëhesh!“
„Po, gjysh“, i tha Shpresimi dhe i dëshiroi ditë të mirë.
„Ditën e mirë!“, i tha gjyshi.
„Ајде, Зоки!“, bërtiti Shpresimi. /Hajde, Zoki!/ [Hajde/eja, Zoki!]
„Tani jam duke ardhur“, i ktheu Zorani.
Arsim Jonuzi
Arsim Jonuzi u lind në më 20 korrik, 1989 në Kumanovë, Maqedoni. Shkollimin fillor dhe të mesëm e kreu në vendlindje, kurse studimet deridiplomike në Shkup në fushën e filologjisë. Aktualisht vijon studimet pasdiplomike në fushën e gjuhësisë së zbatueshme. Merret me prozë, poezi, thënie, projekte e përkthime. Deri më tani ka botuar dy vepra autoriale dhe disa të tjera të përkthyera. Blogu ku e boton gjithë veprimtarinë e vet autoriale e përkthimore është www.ajoni.net
ažurirano: 01/02/20
